Dwór w Ropie
Historia: Dwór w Ropie jest częścią zespołu parkowo – dworskiego złożonego z rozległego parku krajobrazowego tworzącego kompozycję wraz z dworem o barokowo – klasycystycznej architekturze, z dwoma klasycystycznymi oficynami i z lamusem o secesyjnej dekoracji. Budynek dworu wzniesiono na przełomie XVI i XVII w, a następnie w 1803 roku rozbudowano. Zespół dworski posiada istotne znaczenie historyczne, artystyczne i kulturowe nie tylko dla miejscowości Ropa. Fakt przynależności na przestrzeni ostatnich czterech wieków dworu do wielu znakomitych rodów – m.in. Tarłów, Brzeńskich, Skrochowskich sprawił, że obiekt ten był znany w całym regionie. Od swego powstania w XVI wieku stanowił kulturalne i społeczne centrum miejscowości, a od XIX wieku, kiedy właścicielem został hrabia Stanisław Siemieński, prowadzone w sposób wzorcowy gospodarstwo pełniło funkcję ośrodka edukacji rolnej, natomiast działająca przy dworze „fabryka skór angielskich” dawała zatrudnienie okolicznym mieszkańcom. W XIX wieku we dworze mieszkał Mikołaj Fedorowicz, który przyczynił się do powstania jednej z pierwszych na tym terenie kopalni i rafinerii ropy naftowej. W czasach międzywojennych dwór oddziaływał kulturotwórczo, tutaj mieszkał i tworzył wybitny a niestety współcześnie jeszcze „nie odkryty” artysta rzeźbiarz Antoni Hybel – m.in. wynalazca „skrzypiec polskich z duszą skrzydlatą”. W czasie zagrożenia i utraty niepodległości, począwszy od konfederacji barskiej, aż po czasy II wojny światowej, dwór wspierał czynnie polskie oddziały walczące o wolność kraju. Po II wojnie światowej we dworze swą siedzibę miał ośrodek kultury, niestety w latach 70 i 80 XX wieku obiekt uległ zniszczeniu i dewastacji.
Prace konserwatorskie przy zabytkowym dworze w Ropie
***
Projekt odpowiadał na potrzebę uratowania przed degradacją najcenniejszej XVII wiecznej substancji zabytkowej budynku dworskiego, który od 1999 r. pozostaje placem budowy, obecnie nie jest w nim prowadzona żadna działalność i pozostaje niedostępny dla zwiedzających. Zrealizowane prace dotyczą zabezpieczenia, zachowania i utrwalenia najcenniejszych, z punktu widzenia ochrony konserwatorskiej, elementów budynku dworu w Ropie, przez realizację prac dotyczących zachowania zabytkowych 2 sal na parterze dworu.
Zakres prac obejmuje: prace konserwatorskie dot. murów i sklepień z wystrojem architektonicznym, wykonanie posadzek, stolarki drzwiowej, renowację istniejącej stolarki okiennej, wykonanie instalacji elektrycznej.
Przeprowadzenie prac konserwatorskich zabytkowego budynku pozwoliło stworzyć atrakcyjne miejsce, w którym eksponowany będzie kunszt XVII wiecznego dziedzictwa architektury regionu, a w ramach ekspozycji promowane sztuka, rzemiosło i rękodzieło. Operacja służy zaspokojeniu potrzeb społeczności lokalnej, jest oczekiwaną inwestycją zarówno przez mieszkańców jak i turystów, którzy wyrażają potrzebę zwiedzenia niedostępnego do tej pory zabytkowego obiektu. W salach planujemy zorganizować wystawy i warsztaty artystyczne oraz prezentacje lokalnego rękodzieła i rzemiosła.
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”.
Operacja pn. „Prace konserwatorskie przy zabytkowym dworze w Ropie” mająca na celu ochronę i promocję dziedzictwa lokalnego przez przygotowanie 2 pomieszczeń dworu w Ropie dla organizacji wystaw i warsztatów kultywujących i rozwijających lokalne tradycje poprzez realizację prac konserwatorskich i modernizacyjnych, współfinansowana jest ze środków Unii Europejskiej w ramach poddziałania „Wsparcie na wdrażanie operacji w ramach Strategii Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Operacja realizowana w ramach wdrażania Strategii Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania „Beskid Gorlicki”.
Ekspozycje historyczne w zabytkowym dworze w Ropie
***
Operacja dotyczy zachowania dziedzictwa lokalnego, tworzy warunki do kultywowania lokalnych tradycji – realizacja operacji dotyczy opieki nad dziedzictwem kulturowym poprzez zakup wyposażenia służącego przygotowaniu ekspozycji w dwóch salach zabytkowego dworu w Ropie, który stanowi ważny obiekt dziedzictwa kulturowego, w jego wyniku udostępnione zostaną do zwiedzania 2 atrakcyjne ekspozycje o charakterze edukacyjnym, poznawczym, promocyjnym i niekomercyjnym, przeznaczone do bezpłatnego zwiedzania stanowiąc ofertę adresowaną do mieszkańców i turystów. Zgodność operacji z celami LSR wynika ze specyfiki operacji, która dotyczy ochrony i promocji ekspozycji dotyczącej dziedzictwa lokalnego. Działania w projekcie wpłyną pozytywnie na wzrost liczby osób odwiedzających zabytki i obiekty dziedzictwa kulturowego obszaru LSR, tym samym realizacja operacji jest zgodna także z celami strategii – przyczyni się do wzrostu liczby osób odwiedzających obiekty zabytkowe w wyniku wsparcia otrzymanego w ramach realizacji strategii w obszarze realizacji LSR.
Realizacja operacji odbywa się w obszarze lokalnej kultury i dziedzictwa historycznego – w zespole dworskim w Ropie, realizacja operacji dotyczy stricte tego dziedzictwa, w zabytkowym zespole dworsko parkowym, wpisanym do rejestru zabytków. Dotyczy lokalnej kultury w aspekcie edukacji kulturalnej i historycznej o postaciach Antoniego Hybla – artysty, rzeźbiarza, wynalazcy skrzypiec polskich z duszą skrzydlatą oraz hrabiego Stanisława Siemieńskiego – autora przebudowy architektonicznej dworu w Ropie w XIX wieku. Wyposażenie dworu w Ropie jest zabiegiem koniecznym do pełnej restauracji zabytku i umożliwienia jego zwiedzania oraz tworzenie oferty edukacyjnej i kulturalnej. Operacja realizowana w ramach wdrażania Strategii Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania „Beskid Gorlicki”.
Celem głównym projektu jest ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego pogranicza polsko słowackiego prowadzące do zwiększenia atrakcyjności i społ.-gosp., ożywienia obszaru polsko-słowackiego pogranicza na terenie gmin Ropa i Zborov. Cel ten został osiągnięty poprzez przygotowanie odpowiedniej infrastruktury (restauracja obiektów zabytkowych), przygotowanie kadr oraz przetestowanie modelu współpracy transgranicznej promującego kulturowe i przyrodnicze dziedzictwo pogranicza.
W odrestaurowanych piwnicach zabytkowego dworu Ropie prezentujemy ekspozycję związaną ze środowiskiem naturalnym i rozwojem cywilizacyjnym regionu Karpat. Zapraszamy do Bramy Karpat – miejsca, gdzie odkrywamy skarby natury, które skrywają Karpaty.To wejście na ścieżki do poznania swojego fascynującego świata. Tym samym ekspozycja ma zachęcać do samodzielnego podróżowania po Karpatach i świadomego poznawania ich walorów. Jednym z celów ekspozycji jest, by odwiedzający ją pozyskał informacje czym charakteryzuje się obszar Karpat, w jakich formach geologicznych i naturalnych wyraża się jego specyfika i jak na przestrzeni wieków były one wykorzystywane przez mieszkańców w codziennym życiu oraz jak wyznaczyły podstawowe wyrazy rozwoju cywilizacyjnego. Istotą ekspozycji jest także przekaz idei, myśli do refleksji i zadumy.
Tematyka ekspozycji: Ekspozycję stanowi przestrzeń kilku pomieszczeń w odrestaurowanych zabytkowych piwnicach dworu w Ropie. Są przestrzenią dla ścieżek tematycznych i poznawania ciekawych zagadnień związanych z obszarem geograficznym, naturalnym, cywilizacyjnym Karpat: „woda”, „sól”, „kamień”, „węgiel”, „kamienie szlachetne”, „ropa”, „drzewa” „legendy”, „eksploracja natury”. Udostępniamy przestrzeń do działań z zakresu edukacji kulturowej oraz niezbędnego zaplecza służącego użytkownikom i odbiorcom całej oferty. Przestrzenią ekspozycji jest też rozległy parkprzylegający do dworu od strony południowej. W nim zobaczymy autentyczną retortę do wypalania węgla drzewnego, kiwon, szopę z autentycznym wozem maziarskim czy kopie kapliczki z latarnia Łukasiewicza z Gorlic. Park dworski to też miejsc do spacerów w naturze, gdzie zieleń i woda pozwalają na refleksję i odpoczynek. Dla chętnych biesiadnego, towarzyskiego spędzania czasu na łonie natury, przy grocie skarbów, czyli tzw. tunelu złota. Stworzyliśmy miejsce dla zapalenia ogniska i karpackich posiadów. Sama grota znajduje się u podnóża zalesionego szczytu góry Chełm (o wysokości 780 m n.p.m.). To właśnie z tą górą jest związana legenda o Janie Sewerynie Bonerze który właśnie pod tą górą szukał złota a znalazł …”czarne złoto”.
Dla kogo: Intencją ekspozycji jest dostępność prezentowanych treści dla różnych grup odbiorców, w tym rodzin z dziećmi, stąd ekspozycja nie ma charakteru ekspozycji muzealnej/naukowej, lecz wystawy edukacyjno – promocyjnej. Ekspozycja kierowana jest przede wszystkim do grupy wiekowej 6-12 lat. Założenia zostały jednak opracowane w taki sposób, że animator/przewodnik może je uprościć lub rozbudować w zależności od kategorii wiekowej. Proponujemy też interaktywną ścieżkę indywidualnego korzystania z ekspozycji i oferty. Ze względu na wielkość przestrzeni, maksymalna ilość osób w grupie przebywającej jednocześnie w przestrzeni ekspozycyjnej, nie powinna przekroczyć 15 osób. Ekspozycja jest bezpieczna, tj. zaprojektowana i wykonana tak, aby osoby znajdujące się na jej terenie nie były narażone na niebezpieczeństwo. Poruszanie się zwiedzających po ekspozycji jest łatwe, mimo systemu piwnic, dzięki umieszczeniu stanowisk i elementów scenograficznych we właściwych odległościach od siebie. Stanowiska i elementy scenograficzne spełniają normy europejskie dotyczące bezpieczeństwa urządzeń oddawanych do użytku publicznego stosowane w krajach Unii Europejskiej. Wszystkie elementy spełniają wymagania w zakresie bezpieczeństwa użytkowania oraz odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych.
Dostępność: Zapewniamy dostępność architektoniczną osobom z niepełnosprawnościami w miarę możliwości architektury piwnic dworu. Całość ekspozycji dostępna jest dla osób niepełnosprawnych ruchowo. Wszystkie zmiany wysokości posadzek zostały zrealizowane poprzez rampy o prawidłowych nachyleniach. Na ekspozycji nie występują schody ani pojedyncze stopnie. Większość przejść oraz strefy manewrowe również pozwalają na swobodne poruszanie się osób na wózkach.
Czas zwiedzania: Ze względu na wielkość pomieszczeń, w których prezentowana jest ekspozycja, przewidywany czas poznawania oferty to około 1 godzina.
Co proponujemy: Poznawanie ekspozycji pomyślane jest jako kilku-stanowiskowa gra, opowieść – posiadająca konsekwentną narrację tematyczną – peregrynacja po Karpatach. Narracja pokazuje obiekty, przestrzeń i zjawiska oraz procesy przyrodnicze i gospodarcze a także problemy globalne (ekologia, gospodarowanie).
Prezentacja zawiera: Przekaz informacyjny w formie plansz ekspozycyjnych, tabliczek, audio przewodnika, stanowisk interaktywnych ze zwięzłym komentarzem, wyjaśnieniem istoty przedmiotów, historii, zjawisk i procesów. Ekspozycja o skarbach Karpat, ze swoimi watkami tematycznymi, mieści się w 9 pomieszczeniach piwnicznych zabytkowego dworu w Ropie. Autentyczne pomieszczenia, w większości o ścianach i sklepieniach kamiennych i ceglanych, uzupełnione imitacją naturalnego środowiska dla poszczególnych wątków tematycznych, wraz z ujednolicona posadzka (w tym częściowo szklana, z przepływająca pod nią wodą) tworzą niepowtarzalny klimat dla poznawania idei ekspozycji. Ekspozycja opiera się na zwartej koncepcji merytorycznej i scenograficznej oraz wykorzystaniu architektoniczny potencjał piwnic zabytkowego dworu. Rozwiązania scenograficzne i aranżacyjne przyjęte dla ekspozycji nie są konkurencją dla zabytkowej substancji i infrastruktury. Wydobywają i uczytelniają zabytkowe elementy infrastruktury przeznaczone do zachowania: wszędzie tam, gdzie jest to możliwe. Projekt aranżacji przestrzeni piwnic uwzględnia zabytkowy charakter obiektu. Elementy aranżacyjne nie ingerują bez powodów w substancję zabytkową i nie niszczy jej.
Audioprzewodnik: Po ekspozycji i parku dworskim oprowadzi każdego indywidualnie Boner. Wystarczy użyć audioprzewodnika. Audioprzewodnik jest bezpłatny.
Sala edukacyjna: Największa sala na ścieżce ekspozycji w dworskich piwnicach jest jednocześnie salą edukacyjną. W sali stworzyliśmy stanowiska komputerowe, siedziska, wyposażyliśmy ją w ekran i multimedia. Zakładamy, ze w niej będą się odbywać spotkania i zajęcia przyrodniczo-ekologiczne połączone ze zwiedzaniem ekspozycji. Sala stwarza warunki do zajęć dydaktycznych dla dzieci i młodzieży w szkołach i przedszkolach. Propozycja skierowana jest szczególnie do jednostek oświatowych. Ze względu na dostęp zarówno do ekspozycji, jak i parku i ogrodów a nawet dalszych wypraw w okolicę, w Karpaty, stanowić może kluczowy punkt w organizowaniu konkursów, przeprowadzaniu akcji tematycznych. Sala spełnia standardy dostępności.
Sala koncertowa: pięknie sklepiona piwnica z możliwością organizacji koncertów, spotkań itp. Przestrzeń do aktywności kulturalnej artystów, animatorów kultury, pasjonatów, podróżników, gestorów miejsc i atrakcji itp. Sala, z ok. 100 miejscami do siedzenia, posiada zaplecze sanitarne oraz szatnię a także nienależne wejście z zewnątrz dworu.
Sala spotkań im. Grzegorza Mrozowskiego: przestrzeń dwóch pięknych piwnic umożliwiająca organizację prezentacji multimedialnych, wystaw, spotkań oraz działalność informacyjną o partnerach projektu oraz o przestrzeni Karpat we wszechświecie.
Park przydworski: Park dworski w południowej części założenia dworsko – parkowego, z zachowanym starodrzewem, alejami spacerowymi, ławkami, stawem, potokiem, replikami lamp Ignacego Łukasiewicza jako oświetleniem. W parku znajduje się miejsce na plenerowe posiady, ogniska, tuż przy grocie pod góra Chełm. Park dostępny dla każdego. Wejście do parku dworskiego jest bezpłatne.
Ogród dworski i woliery ze zwierzętami: We wschodniej części kompleksu dworskiego w Ropie znajdują się ogrody dworskie dostępne dla każdego. Założono w nich ogród ziołowy, wiejski, karpacki i historyczno – archeologiczny z tunelem pod górę Chełm. W autentycznej starej wozowni znajduje się kolekcja różnych narzędzi, pojazdów i maszyn używanych przed laty przez mieszkańców Karpat. Obok wozowni funkcjonujący młyn wiatrak, niewielka kuźnia i kamienna piwnica z 1832r. W części ogrodu karpackiego wije się skalna ścieżka stanowiąca namiastkę karpackiej winnicy. Zielony trawnik przed oficyną i ogrodami stanowi też miejsce do plenerowych rozgrywek szachowych (figury wyrzeźbione w drewnie). Dzieci mogą grać w mini golfa. Przy dworze i jego oficynach, w ogrodach dworskich, znajduje się ogólnodostępny duży ogród ptasi. W stylowej ptaszarni, w wolierach żyją różnorodne gatunki ptactwo domowe. Zobaczyć można dumne pawie, kolorowe bażanty, zadziorne czubatki ale także siodłate gęsi, krzykliwe perliczki kaczki i kury zielononóżki. Współżyją z nimi króliki. Ogród dworski i woliery są dostępne dla każdego.